Lokacija, lokacija, lokacija

Lokacija

Jedna od najbitnijih determinanti koja određuje tercijarni sektor je lokacija. Da je bitna lokacija to možemo videti i na našem ličnom primeru. Koliko puta smo videli da se otvori   trgovinski objekat koji ima odličan asortiman, dobre cene, ali posle određenog vremena taj objekat se zatvori zbog malog prometa i konstantnog minusa.  Razlog ovog  neophodno neprijatnog  čina kao što je zatvaranje objekta, je lokacija. U ovom tekstu ćemo se malo pozabaviti ovom veoma važnom  determinantom za trgovinu.

Poslovica

Koliko jevreji imaju i imali su mudrih izreka ogleda se  u jednoj od meni omiljenih poslovica kojom definišu 3 najvažnije determinante trgovine.

Oni ističu  da su tri najvažnije  determinante za trgovinu  :

  1. Lokacija
  2. Lokacija
  3. Lokacija

Par-nepar, levo-desno

Da li ste se nekad zapitali da li jedna strana ulice donosi više para od druge? Odgovor na ovo pitanje je da uvek  jedna strana ulice ima bolju prođu. Uglavnom parne strane ulica, tačnije gledano od početka brojeva, desna strana ulice. Kad se samo malo bolje zamislimo i uzmemo za primer samo neke od najvecih ulica u nasem glavnom gradu vidimo da ima istine u toj cinjenici . Kad npr. idemo Bulevarom Kralja Aleksandra primetićemo da je znatno prometnija desna strana ulice, ili Požeškom ulicom na Banovom Brdu vidimo istu stvar da je desna strana krcata , a leva poluprazna . Odgovor na ovu činjenicu ću vam samo nagovestiti ali ne i otkriti. Zašto se vozi desnom stranom ulice?

Makrolokacija

Pod makrolokacijom  trgovine odnosno malopodajne mreže se podrazumeva izbor lokalnog ili regionalnog područja za izgradnju maloprodajnih objekata. U procesu planiranja makrolokacije maloprodajne mreže početna faza odnosi se na analizu privrednog rasta, privredne strukture i privrednih funkcija određenog  lokalnog područja ili regije. Ne smeju se zanemariti ni demografske, socijalne, kulturne i ostale promene koje se manifestuju na pojedinim područjima, a koje nastaju usled ubrzanog porasta naučnog i tehničkog progresa, populacione eksplozije, dezagrarizacije, i urbanizacije, praćene depopulacijom užih gradskih centara i decentralizacijom maloprodajne aktivnosti usmerene prema rezidencijalnim tokovima.

Mikrolokacija

Dok pod mikrolokacijom maloprodajne mreže podrazumeva se izbor tacno određenih mesta za izgradnju prodajnih objekata i njihovih snabdevačkih centara, u cilju ostvarivanja sto većih poslovnih rezultata i potpunog zadovoljenja potreba i zahteva finalnih potrošača.

Tržišno područje

Bez jasno definisanog tržišnog područja ne može se govoriti ni o kakvoj maloprodajnoj mrezi, lokaciji, penetraciji…U ekonomskoj literaturi se može naći mnostvo definicija tržišnog područja. Najpoptunija od njih definiše tržišno područje kao geografski zaokružen region, sastavljen od potencijalnih potrošača za koje postoji verovatnoća veća od nule da će obaviti kupovinu određene grupe proizvoda ili usluga, koje se nude od strane konkretne firme ili određene aglomeracije veceg broja firmi.

Neke od opštih karakterisitka tržišnog područja su:

  1. Tržišno područje ( ili područje trgovanja) reprezentuje prostorne dimenzije finalne tražnje, sačinjene od broja i platežne sposobnosti finalnih potrošača koji kupuju robe i usluge u odabranom maloprodajnom objektu.
  2. To je geografsko određeno područje na kome maloprodajni objekti razvijaju i koriste odgovarajuće uslove sopstvenog tržišta. Svaki maloprodajni objekat ili njihova skupina ima sopstveno tržište koje je prostorno limitirano najčešće razgraničeno po zonama, između kojih ne postoji fiksna demarkaciona linija i koje se po pravilu poklapaju.
  3. Postoje značajne razlike u veličini pojedinih područja trgovanja. Najčešće je zavisna od veličine ukupnog područja ili regije na kome se nalazi i od veličine pojedinačnog ili skupine maloprodajnih objakata.
  4. Svaki maloprodajni objekat ima svoje sopstveno tržište, odnosno područje trgovanja. To važi isto i za skupinu maloprodajnih objekata, kao i za sve objekte koji se nalaze na određenom lokalnom ili regionalnom tržištu. U ovom poslednjem slučaju se radi o području trgovanja u širem smislu. U uzem smislu područje  trgovanja odnosi se samo na konkretan maloprodajni objekat ili na njihovu skupinu u obliku trgovinskih centara

Područje trgovanja  određenog maloprodajnog objekta  determiniše veličina urbanog i ruralnog područja na kojem je objekat lociran, zatim veličina samog objekta ili njihove skupine, priroda proizvoda koji se nude i percepcije potrošača prilikom kupovina.. Uporedo sa porastom kupovne moći stanovništva raste i veličina tržišnog područja pojedinih maloprodajnih objekata. Poznato je, naime da potrošači sa boljom kupovnom moći  ispoljavaju po pravilu vecu spremnost na savlađivanje većih udaljenosti da bi obavili kupovine na tržišnom području sa širim i dubljim prodajnim  asortimanom roba i usluga

Funkcionalne, ekonomske i ostale karakteristike proizvoda koji se nude na određenom tržišnom području  pojedinačnog malopodajnog objekta određuju i njegovu veličinu. Što je vrednost pojedinačnih artikala veća  to je i veće područje sa kojeg se potencijalni kupci mogu privući

Učestalost kupovina od strane potrošača je razlicita po pojedinim proizvodima. Svi proizvodi finalne potrosnje dele se u tom pogledu u tri kategorije, i to: proizvodi koji se svakodnevno kupuju ( uključujući i proizvode impulzivne kupovine), zatim proizvodi povremenih kupovina i proizvodi koji se retko kupuju i koji se koriste za specijalne namene. Za proizvode koji se svakodnevno kupuju i koji su po pravilu relativno manje vrednosti potrošač nije spreman da uloži velike napore prilikom kupovina, pa prema tome i da prevali veliku razdaljinu da bi tu kupovinu obavio Maloprodajni objekti čiji je prodajni asortiman uglavnom komponovan iz ovih proizvoda (radi se uglavnom o prehrambenim proizvodima koji sluze za podmirenje egzistencijalnih potreba potrošača) posluju na znatno manjem tržišnom ucescu  od maloprodajnih objakata koji posluju sa robom povremenih kupovina i za zadovoljenje specijalnih namena .Npr. ako hoćete da kupite ašarat za zavarivanje idete u malopordajni objekat koji se nalazi na drugoj strani grada koji je specijalizovan za takve proizvode, jer njega ne možete da kupite kod Pere u bakalnici na ćošku.

Veličinu i s tim u vezi oblik tržišnog područja određuje pored  nabrojanih ekonomskih I socioloskih  faktora i prirodna konfiguracija zemljišta, saobraćajna infrastruktura i političke granice

Najvažnije pri izboru lokacije…?

Pored stavki koje smo nabrojali pri definisanju tržišnog područja koje je mozda i najbitnija komponenta lokacije poštoje jos neke odrednice za izbor lokacije to su  :

  1. Stabilnost i nivo dohodka na dugoročnoj osnovi u regiji u koju se ulazi
  2. Saobraćajne infrastruktura i saobraćajni kapaciteti
  3. Razvijenost same trovinske delatnosti u oblasti
  4. Ukupan broj i strukturalne karakteristike stanovništva ( poljoprivredna, nepoljoprivredna domaćinstva, stopa nezaposlenosti, aktivno zaposleni , broj novih supruznika…)
  5. Prosečna veličina domacinstva
  6. Navike potrošača

Tekst objavljen u časopisu E magazin

Marko Burazor

*Autor je vlasnik i direktor kompanije za poslovnu edukaciju i konsalting BC Agency , Treninzi.rs
**Treninzi, koučing i konsalting poslovnih, prodajnih i veština komunikacije

Za listu raspoloživih in-house treninga kliknite OVDE

Više informacija na: treninzi.rs@gmail.com – pozovite: +381 64 129 1983

Naši klijenti